Nowa odsłona Programu Czyste Powietrze
31 marca 2025 r. ruszyła nowa edycja programu Czyste Powietrze, oferująca wyższe wsparcie dla osób zagrożonych ubóstwem energetycznym. Reforma ma na celu wprowadzenie przejrzystych zasad, wzmocnienie roli gmin jako operatorów i dostosowanie poziomu dofinansowania do standardów energetycznych budynków.
Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Nowa odsłona programu wprowadza kilka istotnych modyfikacji:
• Obowiązkowe potwierdzenie standardu energetycznego przed i po inwestycji;
• Warunki najwyższego dofinansowania uzależnione od kryterium dochodowego i standardu energetycznego budynku;
• Ogólnopolski system operatorów – Gmina Strzyżów, aby wspierać beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania, podpisała z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie „Porozumienie operatorskie”;
• Racjonalizacja wydatków-maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych, w tym limity dotacji jednostkowych na m2 powierzchni ocieplenia.
Dla kogo program Czyste Powietrze?
Nowa odsłona programu skierowana jest do osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Minimalny okres tej własności musi wynosić 3 lata przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Wymóg ten nie dotyczy sytuacji spadkowych.
Na jeden budynek lub lokal mieszkalny można dostać jedno dofinansowanie, a beneficjentem można być tylko raz.
Dotacja jest wypłacana przez WFOŚiGW w całości lub w maksymalnie trzech częściach. Do dofinansowania kwalifikują się inwestycje tylko w tych budynkach, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31.12.2020 r. Dopuszcza się pozostawienie kominków wykorzystywanych na cele rekreacyjne, ale pod warunkiem, że spełniają wymagania ekoprojektu oraz docelowe wymogi uchwał antysmogowych obowiązujących na danym terenie oraz nie są głównym źródłem ogrzewania.
Wyższe progi dochodowe
Program zakłada trzy poziomy dofinansowania według progów dochodowych w gospodarstwie domowym, które zostały podwyższone.
• Poziom najwyższy – do 100% kosztów kwalifikowanych netto – obowiązuje przy średnim miesięcznym dochodzie do 1 300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1 800 zł w gospodarstwie domowym jednoosobowym, oraz dla tych, którzy mają ustalone prawo do jednej z czterech form zasiłku określonych w programie (tj. zasiłku stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego). Roczny przychód z tytułu prowadzenia przez wnioskodawcę lub małżonka wnioskodawcy działalności gospodarczej może wynosić maksymalnie dwunastokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dofinansowanie w najwyższym progu przewidziano tylko dla ubogich energetycznie, czyli dla właścicieli budynków lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/m2 rocznie.
• Poziom podwyższony – do 70% kosztów kwalifikowanych netto – obowiązuje przy miesięcznym dochodzie do 2 250 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym lub 3 150 zł w gospodarstwach jednoosobowych. Roczny przychód z tytułu prowadzenia przez wnioskodawcę lub małżonka wnioskodawcy działalności gospodarczej może wynosić maksymalnie czterdziestokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• Poziom podstawowy – dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych netto – jest dla tych, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł.
Potwierdzony standard energetyczny domu
W ramach programu wprowadzono ponadto wymóg obowiązkowego potwierdzenia standardu energetycznego budynku – zarówno przed przeprowadzeniem inwestycji, jak i po. Mają do tego posłużyć:
• przed realizacją przedsięwzięcia – audyt energetyczny wraz z dokumentem podsumowującym audyt energetyczny (określą, jaki jest stan energetyczny budynku i jakie prace należy wykonać, żeby zmniejszyć zapotrzebowanie na energię do ogrzewania),
• po realizacji przedsięwzięcia – świadectwo charakterystyki energetycznej (potwierdzi zmniejszenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania).
Oba te dokumenty muszą być podpisane przez osobę wpisaną do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej (wykaz Ministerstwa Rozwoju i Technologii na stronie: rejestrcheb.mrit.gov.pl/rejestr-uprawnionych), powinny być poprzedzone wizytą w domu. Na audyt i świadectwo można również pozyskać dotację z programu Czyste Powietrze – łącznie do 1 600 zł.
Budynki z określonym wskaźnikiem standardu energetycznego możemy przydzielić do trzech kategorii:
Operator. Kto to, komu i w czym może pomóc?
W ramach reformy wprowadzono ogólnopolski system operatorów. Gmina Strzyżów przystąpiła do tego systemu, aby bezpłatnie wspierać swoich mieszkańców krok po kroku, od podjęcia decyzji o dofinansowaniu, przez realizację przedsięwzięcia aż do jego zakończenia i rozliczenia. Najwyższy poziom dofinansowania będzie dostępny tylko przy wsparciu operatora. Podobna sytuacja dotyczy dotacji z prefinansowaniem. W przypadku poziomu podwyższonego będzie to opcja do wyboru.
Prefinansowanie na nowych zasadach
Prefinansowanie (zaliczka) w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze możliwe jest tylko przez operatora i tylko w najwyższym oraz podwyższonym poziomie dofinansowania. Zaliczka wynosi do 35% i jest uwarunkowana przedłożeniem wraz z wnioskiem o dofinansowanie maksymalnie trzech umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. WFOŚiGW będzie wypłacał zaliczkę na konto wykonawcy na podstawie: dyspozycji beneficjenta, faktury zaliczkowej oraz listy sprawdzającej operatora, potwierdzającej spełnienie warunków programu.
Lista zielonych materiałów i urządzeń tzw. lista ZUM
Beneficjenci programu Czyste Powietrze mogą skorzystać z listy ZUM, która pomaga w wyborze urządzeń i materiałów kwalifikujących się do dofinansowania. Lista ZUM jest obowiązkowa w przypadku wyboru: pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno oraz kotłów na pellet. Obecnie na liście znajdują się tylko te pompy ciepła, które mają badania z europejskiego laboratorium, potwierdzające zadeklarowane przez producenta parametry urządzania.
Jaki jest maksymalny czas realizacji przedsięwzięcia:
Program przewiduje czas realizacji przedsięwzięcia dla dotacji oraz dotacji z prefinansowaniem: do 24 miesięcy od daty złożenia wniosku.
Na co można otrzymać dofinansowanie?
• Wymianę kopciucha, czyli nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe na nowe ekologiczne źródło ciepła np. pompę ciepła, kocioł zgazowujący drewno o podwyższonym standardzie lub na pellet, ogrzewanie elektryczne (zgodnie z listą ZUM);
• Modernizację instalacji grzewczej i instalację ciepłej wody użytkowej;
• Ocieplenie budynku;
• Wymianę okien i drzwi;
• Zakup rekuperacji, czyli wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła;
• Audyt energetyczny;
• Świadectwo charakterystyki energetycznej;
• Katalog kosztów kwalifikowanych znajduje się w załączniku nr 2 do programu.
W nowej odsłonie programu nie można uzyskać dofinansowania na kotły gazowe! Dla osób, które dokonały takiej inwestycji w 2024 r. i nie zdążyły złożyć wniosku będzie przewidziany odrębny nabór.
Racjonalne wydatki
W nowym Czystym Powietrzu określone zostały maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych. Ograniczono także poziom dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia, ale niebędących jego głównym elementem. Wyznaczono limity dotacji jednostkowych na metr kwadratowy powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za okna.
Warto przypomnieć, że podatek od towarów i usług (VAT) nie jest kosztem kwalifikowanym, zatem jego koszt będzie ponosił zawsze beneficjent.
Poniżej przedstawiono maksymalny poziom dofinansowania poszczególnych kosztów kwalifikowanych. Przed wypełnieniem wniosku, koniecznie sprawdź załącznik 2 do programu Czyste Powietrze, gdzie znajdziesz bardziej szczegółowy opis i wymagania techniczne.
Źródło: Podręcznik (część I) nowego programu Czyste Powietrze obowiązującego od 31 marca 2025 r.
Więcej informacji nt. wprowadzonych zmian można uzyskać:
1) na stronie programu „Czyste Powietrze” https://czystepowietrze.gov.pl/ ,
2) na stronie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie, na Portalu Beneficjenta: https://beneficjent.wfosigw.rzeszow.pl/ ,
3) w punkcie konsultacyjno-informacyjnym programu Czyste Powietrze znajdującym się w Urzędzie Miejskim w Strzyżowie ul. Przecławczyka 5 w Strzyżowie, p. II, pok. 32. Punkt czyny jest we wtorki i środy w godzinach 9.00-14.00.
Gminny punkt konsultacyjno-informacyjny
w Urzędzie Miejskim w Strzyżowie
